Willa Harenda – symbol katastrofizmu

„Trąba dziwny dźwięk rozsieje, ogień skrzepnie, blask ściemnieje, w proch powrócą światów dzieje…” Jeśli znasz ten hymn Młodej Polski lub chcesz poznać jego historię i dalszą część odwiedź Muzeum Jana Kasprowicza – Willa Harenda. Jan Kasprowicz bywał w Zakopanem wiele razy, a w 1923 roku kupił willę na Harendzie i osiadł tam na stałe. Willa związana jest z życiem i twórczością Kasprowicza oraz życiem kulturalnym Zakopanego.

Muzeum pioniera katastrofizmu

Muzeum Jana Kasprowicza na Harendzie ma swoją siedzibę od 1950 roku w willi, która należała do poety. Budynek znajduje się w połowie drogi między Zakopanem a Poroninem, z wejściem przez werandę z przepięknym widokiem na góry, która latem ozdobiona jest nasturcjami, o których liryk pisał w 1926 roku „Kwiaty nasturcji gęste, nieugaszone rany, krwawym wieńcem opasują nasz domek drewniany”.

Galeria Kasprowicza wybudowana jest według wzorów budowy charakterystycznej dla chałupy góralskiej z sienią na osi wejścia. Po lewej stronie znajduje się „izba czarna” – salonik, a po prawej „izba biała”, czyli sypialnia. W domu poza tymi pomieszczeniami mieszczą się jeszcze: kuchnia, gabinet, biblioteka oraz poddasze użytkowe. Willa jest parterowa, przykryta dachem półszczytowym krytym gontem.

Ekspozycja estetyczna indywidualisty

Jan Kasprowicz nobilitowany jest do roli Wieszcza i stawiany na równi z Adamem Mickiewiczem. W muzeum na Harendzie można zwiedzić salonik, sypialnię, jadalnię oraz galerię obrazów zięcia Kasprowicza – Władysława Jarockiego. Wewnątrz mieszczą się w niezmienionym stanie pamiątki po poecie i jego rodzinie: meble, fotografie, obrazy i książki. Na ścianach wiszą portrety namalowane przez Stanisława Ignacego Witkiewicza, dzieła rzeźbiarskie wykonane przez Stanisława Gąsienicę Sobczaka – Jochyma oraz Antoniego Popiela zdobią salonik. Jadalnia umeblowana jest meblami wykonanymi we Lwowie, a projektu Władysława Jarockiego. Te i wiele innych dzieł zachwyci każdego, kto zechce zatrzymać się w Muzeum Jana Kasprowicza przy adresie Harenda 12A.

Dodatkowo poniżej Willi Harenda wśród drzew stoi granitowe dwupoziomowe mauzoleum Jana Kasprowicza wzniesione z inicjatywy jego żony, Marii Kasprowiczowej. Najpierw poeta pochowany był na Starym Cmentarzu, a następnie jego prochy przeniesiono na Harendę i złożono w dolnej krypcie. Natomiast w górnej części, w kaplicy spoczywa Maria Kasprowiczowa.

Placówka twórcza Kasprowicza

Przy domu, w którym mieszkał Jan Kasprowicz została stworzona żywa placówka twórcza poety. Pieczę nad nią sprawuje powołane 5 września 1964 roku Stowarzyszenie Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza. Stowarzyszenie realizuje zadania z zakresu kultury, sztuki oraz ochrony dóbr i tradycji, w ramach których w Muzeum na Harendzie odbywają się „Wieczory na Harendzie”, czyli spotkania z poetami oraz „Harenda. Zakopiański Salon Artystyczny” zrzeszający osoby z kręgów literatury, malarstwa, muzyki oraz tradycji regionalnej. Poza ekspozycją stałą muzeum prezentuje również ekspozycje tymczasowe innych artystów, np. wystawa prac Magdaleny Abakanowicz.

Szlakiem Jana Kasprowicza

Jan Kasprowicz uwielbiał wędrować szlakiem przez Bachledzki Wierch. Jeżeli Ty też lubisz piesze wędrówki, możesz zdecydować się na spacer znakowanym na żółto szlakiem Kasprowicza. Prowadzi on z willi na Harendzie do Zakopanego poprzez łąki, z cudownym widokiem na Tatry. Gdy chciałbyś zobaczyć miejsce związane z tym poetą oraz innymi artystami i nie tylko, koniecznie zajrzyj na Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku. Nagrobki cmentarne są jedynymi w swoim rodzaju dziełami sztuki, a sama nekropolia posiada 250 grobów zasłużonych, w tym m. in. Kazimierza Przerwy – Tetmajera, Tytusa Chałubińskiego czy Władysława Orkana.